Witajcie!

Dzisiaj obiecana kolejna część wpisu „drzewnego”. Jak już wspomniałem, skauting czerpie z pewnego bogactwa tradycyjnych doświadczeń rzemieślniczych i te wykorzystywane są zazwyczaj podczas zajęć leśnych – pionierkowania. Zaznaczałem również, że jeżeli jakieś szczególne wyzwanie zastępu w ciągu roku wymagałoby opanowania bardziej nowoczesnych technik, nie należy się ich obawiać. Dobry skaut powinien umieć używać także współczesnych narzędzi, by móc nieść pomoc w swoim środowisku, służyć adekwatnie do okoliczności, jakie zastaje w życiu codziennym. Należy więc podchodzić do omawianego zagadnienia z pewną roztropnością, wyczuciem i mając na względzie owoce w postaci ogólnego poziomu technicznego zastępu. Dzisiaj chciałem skupić się zwłaszcza na stylu obozowym i narzędziach, jakie zastęp powinien posiadać w swojej pionierskiej skrzyni. Oczywistym jest, że leśne warunki obozowania wymagają znajomości narzędzi prostych w obsłudze, konserwacji oraz skutecznych. Przywołana przeze mnie książka Polańskiego sporo mówi o narzędziach tradycyjnych, wykorzystywanych, choć coraz rzadziej, w tradycyjnych warsztatach stolarskich. Z większością spotkaliście się na pewno we własnych garażach czy przydomowych stolarniach, w których można nieco pomajsterkować.

PIŁY

Piłowanie jest jedną z podstawowych czynności, jakie wykonujemy podczas konkretnej obróbki materiału. Piłując, należy zawsze pamiętać o pozostawianiu tzw. „nadmiaru” - na zsychanie lub dalszą obróbkę danego fragmentu. Podczas pionierki obozowej mówimy zazwyczaj o nadmiarze wynikającym ze zsychania, ponieważ zazwyczaj mamy do czynienia z drewnem bardzo świeżym, które będzie pracowało podczas 2-3 tygodni obozowania. To bardzo ważne. Nadmiar powinien wynosić 0,05% danej szerokości lub grubości. Dobór piły także nie pozostaje bez znaczenia. Jeżeli mamy do czynienia z drewnem twardym i bardzo twardym, powinniśmy dobierać piły o drobnym uzębieniu. Duży ząb będzie lepiej pracował w drewnie miękkim i bardzo miękkim oraz grubych elementach. Przed przystąpieniem do piłowania należy starannie sprawdzić stan techniczny używanego narzędzia – bywa, że piła pracuje nierówno, „ściąga” lub po prostu praca jest bardzo nieefektywna. Jeżeli mamy do czynienia z wymienionymi symptomami, oznacza to najprawdopodobniej potrzebę popracowania nad ostrością i ustawieniem uzębienia. UWAGA! Ponieważ dbanie o sprzęt jest dobrym przymiotem porządnego zastępu, do sprawdzania należy przystępować zawsze przed pracą, ale także przed i po odbytym biwaku, obozie i za każdym razem, kiedy zajdzie taka potrzeba. Często spotykałem się z zastępami, które beztrosko „rzucały” sprzęt do harcówki po powrocie z obozu i następnie dziwiły się, dlaczego przed kolejnym wyjazdem toporki są zardzewiałe i tępe, piły wykrzywione, śledzie wybrakowane... Lista przykrych niespodzianek mogłaby się wszak ciągnąć przez całą przestrzeń niniejszego tekstu, ale myślę, że każdy z czytelników doskonale rozumie sytuację. Zachęcam zatem, by w świetle 9. punktu Prawa Harcerskiego dbać o sprawność Waszych narzędzi – przekonacie się bardzo szybko, ile pieniędzy można w ten sposób zaoszczędzić (nie trzeba kupować nowej siekiery przed każdym kolejnym obozem:))

Ale do rzeczy. Załączone tablice przedstawiają sposób, w jaki można sprawie przywrócić pile sprawność użytkową – wystarczy do tego zacisze niewielkiego warsztatu, imadło, pilniki i trochę czasu. Jeżeli piła była ostrzona wielokrotnie i mimo zabiegów konserwacyjnych nie spełnia podstawowych funkcji, pora pomyśleć o nowym sprzęcie. Zadbany sprzęt powinien Wam jednak posłużyć dobre kilka lat harcerskich.

Aby przywrócić pile przyzwoite właściwości tnące, należy:

a) Zrównać zęby – to bardzo ważne. Jeżeli rząd zębów na brzeszczocie nie jest równy, nie można mówić o ostrzeniu. Wyrównujemy przy pomocy płaskiego pilnika do metalu. Wyrównane zęby pracują z należytą siłą i tną sprawniej.

b) Rozewrzeć uzębienie – służy to uzyskaniu szczeliny rzazu szerszej od grubości brzeszczotu piły. Rozwieranie zapobiega nadmiernemu ocieraniu się powierzchni brzeszczotu piły o ściany piłowanego elementu i przeciwdziała klinowaniu piły w rzazie. Wielkość rozwarcia powinna być generalnie uzależniona od gatunku drewna i kierunku rzazu. W drewnie miękkim, które piłujemy wzdłuż włókien, rozwarcie powinno być największe. W przypadku zaś gatunków stosunkowo twardych – najmniejsze. Ważne jest, by wychylenie wszystkich zębów było możliwie równe, aby wszystkie były obciążone podczas pracy jednakowo.

c) Ostrzenie – do ostrzenia powinno używać się tzw. gładzików (pilników o bardzo drobnych nacięciach). Przez ostrzeniem należy dokładnie oczyścić piłę z żywicy i innych zanieczyszczeń (najlepiej terpentyną).

Na dzisiaj to wszystko. I zadanie. Odwiedźcie harcówki, otwórzcie skrzynie (być może pierwszy raz od obozu) i spróbujcie zadbać o stan Waszych pił. Tak na dobry początek roku harcerskiego, który zbliża się wielkimi krokami:)

CZUWAJ!